Havuz Gölet Uygulamaları

Tarımsal sulama havuzu, sulama kanalı ya da sulama göleti yapmak istediğinizde araştırıp göreceksiniz ki artık betonarme havuzların çatlaması ve su sızdırma problemleri olduğundan su tutamamaktadır. Bu nedenle Devlet Su İşlerinin de kabul ettiği ve yaklaşık 10-12 senedir uygulanmasına ağırlık verdiği jeomembran kaplamalarının su tutmada en iyi sonuçları verdiğini sizler de görebilirsiniz. Bu doğrultuda karar verildikten sonra uygulama alanının jeolojik ve jeoteknik incelemeleri yapılmalıdır.

 Zeminin cinsi (toprak, küskülük, kaya, balçık)

 Toprağın yapısı

 Boşlukların varlığı (kireçli kaya veya topraklar)

 Yeraltı su seviyesinin yüksekliği ve değişkenliği

 Topraktaki gazların varlığı (organik maddeler)

 Diferansiyel oturma riski (volkanik toprak, geri doldurma gibi)

 İç erozyon riski (karst toprak, dolgu araziler)

Her koşulda, sağlam ve sabit bir taban ve buna bağlı olarak dayanıklı su izolasyonu elde edebilmek için zemin mekaniği kurallarına uyulması gerekir. Bu şekilde;

 Tarımsal sulama havuzları,

 Balık havuzları,

 Sulama kanalları,

 Dekoratif süs havuzları,

 Yangın havuzları,

 Suni gölet uygulamaları geomembran ile kaplanmaktadır.

Geomembran seçimi ömür, işlevsellik, kalite ve ekonomik değerlendirmeler sonucunda belirlenir.  Her membran türünün özelliği farklıdır. Yani uzama esneme katsayısı, sıcak soğuk değişimlerine karşı tepkisi, UV dayanımı, basınç dayanımı, kimyasal dayanımı ve maliyetleri hepsi birbirinden farklıdır. Geomembran seçiminde kullanabileceğiniz çeşitler ise homojen PVC geomembran, donatılı PVC geomembran, EPDM geomembran, HDPE geomembran su tutma amacıyla kullanılabilir.

Uygulama Sahası Hazırlığı;

Uygulama yapılacak sahanın her türlü zemin incelemesi ve gerekli iyileştirme yöntemlerine göre ıslahı tamamlandıktan sonra, istenilen projeye göre kazısı yapılır. Kazıda oluşturacak olan taban ve yanal şev eğim ölçüleri, proje ve uygulama dikkate alınarak seçilmelidir. Yapılacak drenaj (gaz-su) sistemlerine yardımcı olması ve gölet bakımının daha kolay yapılabilmesi için taban eğimi %2 ile %5 arasında tercih edilir. Uygulama sırasında yapılacak çalışmalar için yanal eğim maksimum %50 olmalıdır.

Havuz ya da göletinizin şevli olması; hem olası bir toprak kayması, çökmesi yaşanmaması için (yağış etkisiyle toprak daha da duraysızlaşacak ve akma isteğinde olacaktır) ve daha fazla tonajda su toplayabilmeniz için önemlidir.

Zemin üzerinde membrana zarar verebilecek sivri taş, demir parçaları vs. olmamalıdır. Eğer bu şekilde bir durum varsa hemen müdahale edilmelidir.

Eğer hazırda betonarme bir havuzunuz varsa ve çatlaklardan dolayı su kaçağı varsa geotekstil keçe uygulamasından başlayarak ilerleyebilirsiniz.

Geotekstil Keçe Uygulaması;

Havuz & Gölet için gerekli hazırlıklar yapıldıktan sonra toprağın özellik ve yapısına uygun ağırlıktaki geotekstil keçe seçilir. Geotekstil keçe 250 g/m2 den az olmamalıdır. Geotekstil keçe üst üste bindirilerek geotekstil serimi tamamlanır. Gerekli görülmesi durumunda geotekstil keçe dikimi de yapılabilir. Geotekstil keçe uygulamasından sonra geomembran serimine geçilebilir.

Geomembran Uygulaması;

Geomembranlar bobin halinde uygulama sahasına getirilir. Havuz projesine uygun olacak şekilde, kanatlar birbiri üstüne bindirilerek (minimum 35 mm- 50 mm) termal otomatik kaynak robotu ile kaynak yapılır. Yapılan tüm kaynaklar özel olarak kontrol edilir.

Geomembranın Kilitlenmesi;

Havuz & Gölet yüzeyine serilen membranın, su basıncı ile aşağı yönde hareketini engellemek amacıyla yapılır. Gölet setinin üst kotunda; içinden jeomembran geçirilecek kilitleme kanalı, gölet çevresi boyunca açılır. İçinden jeomembran geçirilen kanal, geri dolgu yapılarak (çuvallara toprak veya çakıl doldurularak) jeomembran üstünde baskı oluşturacak şekilde kapatılır. Üstündeki geri dolgunun ağırlığından kaynaklanan baskıdan dolayı jeomembran kilitlenmiş olur.

Geomembranın Korunması;

Yapılan uygulamaların uzun ömürlü olması için, dışardan gelebilecek mekanik etkilere karşı koruyucu ve önleyici tedbirlerin alınması gereklidir. Bu faktörler başlıca;

- İnsan Faktörü: Olta balıkçılığı yapılması, yüzme isteği, su içme isteği vb.

- Hayvan Faktörü: Hayvanların özellikle de yazın sıcak hava etkisinden dolayı su ihtiyacı için gölete girmesi vb.

İnsan ve yabani hayvanların gölet alanına girmesini engellemek için tel çit ile kapatılması yasal zorunluluk hale gelmiştir. (5442 sayılı İl İdaresi Kanununun 66.maddesi ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 32.maddesine istinaden yasaklanmıştır.)

- Doğa Faktörü: Heyelan, aşırı rüzgar vb. olarak sıralanabilir. Bu etkilere karşı alınacak önlemler alınmalıdır.

Yamaçtan kopan kaya parçalarının gölet yüzeyindeki membran uygulamasına zarar vermemesi için set kenarına örülmüş enerji kırıcı set yani gabiyon(gabyon) uygulaması yapılabilir.

Eğer bir süre havuz ya da göletiniz boş kalacak ise; boş olan gölet yüzeyindeki jeomembran, rüzgar etkisi ile şişip yırtılabilir. Bu etkinin önüne geçmek için kum torbaları hazırlanır. Boşalacak gölet yüzeyine yerleştirmek üzere hazırlanmış kum torbaları belirli aralıklar ile gölet üst kotuna konulur.

Sonuç ve Değerlendirme;

Tüm geomembranları kullanarak havuz ve gölet uygulamaları yapmaktayız. Fakat geoembranlar içindeki elastikiyeti en yüksek, iklim koşullarına ve sıcaklık değişimlerine karşı en iyi dayanımı sağlayan, en uzun ömürlü olan malzeme EPDM membran su yalıtım malzemesidir. EPDM geomembran uzun süre bakım gerektirmeksizin su yalıtımı sağlar.